NİĞDE ŞİVESİ

• Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması adlı çalışmasına göre Türkçenin Niğde ilinde kullanılan şivesi Batı Anadolu ağızları içindedir ve Ankara, Haymana, Balâ, Şereflikoçhisar, Çubuk, Kalecik, Kırıkkale, Kızılırmak, Çorum, Yozgat, Kırşehir, Nevşehir, Kayseri, Şarkışla, Gemerek bölgelerinde konuşulan ağız ile aynı alt sınıftadır, Cülük: Civciv. “Ufak at da cülükler de yesin”
  
  Çebiç: Oğlaktan küçük keçi yavrusu. “Çebiç çobanı iyi kaval çalıyor”
  
  Dıkılmak: İçeriye girmek. “Çocuklar, içeri dıkılın”
  
  Dölek: Düzgün. “Dölek dur oğlum”
  
  Fıcıtmak: Fırlatmak. “Daşı bir fıcıttım, kafası yarıldı”
  
  Gıyık: Büyükçe iğne. “Gıyığı getir de yorganı yüzleyelim”
  
  Hacat: Evlerde kullanılan araç ve gereçlere verilen genel ad. “Şu hacat
  bozulmuş”
  
  Hangırda?: Nerede? “Bizim eşyalar hangırda?”
  
  Hangırdamak: Gülmek. “Hangırdamadan derdini anlatamıyor”
  
  Hıçır: Çok yediği halde iyileşmeyen. “Bizim hıçır toklu hiç iyileşmedi”
  
  Höykürmek: Garip sesler çıkararak bağırmak. “Niye öyle höykürüyon?”
  
  Kerahat: Pislik, kötü. “Git şuradan kerahat”
  
  Kes: İri saman. “Samanın içinden kesleri ayırıver”
  
  Köskü: Köstebek. “Köskü deliklerinden su kaçıyor.”
  
  Menter: Mantar. “Dün bir menterli pilav yedik”
  
  Mılığım Yıkık: Moralim bozuk. “Bugünlerde mılığım yıkık”
  
  Mirav: Köy bekçisi. “Bugün bizim mirav görünmedi”
  
  Şelfin: Tavuğun biraz küçüğüne denir. “Bu şelfinleri kaça aldın?”
  
  Telis: Çuval. “Şu telisler delikmiş”
  
  Tentene: Dantel, oya. “Tenteneyin modeli de güzelmiş”
  
  Yöneği: Aksi, ters. “Şu adam amma da yöneği”
  
  Zıymak: Kaymak. “Geçen dağdan zıydık”
  
  Istar : Halı tezgahı, halı.
  
  İfrit : Pis koku.
  
  Kanayaklı : Kadıncağız, kızcağız (Mahsun veya masumluk ifadesi olarak)
  
  Karık : Üzüm dikilen tümsek
  
  Kelik : Eski ayakkabı
  
  Kesirinden gelmek : Sırf inat olsun diye yapılan şey
  
  Kesek : Kerpiç
  
  Kığı : Koyun-keçi pisliği
  
  Kırı : Eşek yavrusu
  
  Kişniş : Küçük taneli üzüm
  
  Köfter : Üzüm suyu ve nişastayla yapılan yöresel tatlı.
  
  Kömüs: Bağ ve tarla sulama sırasını ayarlayan yetkili
  
  Mazarat : Zararlı
  
  Meşkef : Kir,pislik, pasak
  
  Ödü sıdmak : Çok korkmak
  
  Pöç : Kuyruk sokumu
  
  Sıracalı : Hastalıklı
  
  Sokum : Lokma
  
  Söğürme : Ateşte etle yapılan yöresel bir yemek
  
  Şepe : Biraz kalınca açılan anında yenilen yufka ekmek
  
  Tirit : Kelle suyu ile ekmek karışımı yemek
  
  Uyku semesi : Uyku mahmurluğu hali, uyku sersemliği
  
  Ümüğü ötmek : Yokluktan ve açlıktan perişan olmak
  
  Ütmek : Kumarda kazanmak, kılı yakarak temizlemek
  
  Übülük : 8 - 10 santimlik ince agaç çubuğu iki taş arasına koyarak başka uzun çubuk vasıtasıyla
  uzaklara fırlatılarak oynanan bir oyun.
  
  Vıcıtmak : Fırlatmak, çekilip gitmek.
  
  Vittırıvızık : (Halk ağzıyla) pekmezle yapılan unlu helvaya verilen ad.
  
  Yamsılmak: Saygısızca, geniş ve rahat oturmak.
  
  Yamuk : Güvenilmez
  
  Yılıkkan : Yalama, gevşemiş
  
  Yuha : İnce, seyrek, hafif (giysiler için kullanılan tabir)
  
  Yuvak : Kabaran toprak damları yağmura karşı sertleştirmek için kullanılan eksen delikleri bulunan taş silindir.
  
  Yinli : Hafif, uçarı, elde avuçta durmaz (yenli diye de söylenir)
  
  Cekkelek: Yinli ile aynı anlamda kullanılır
  
  Neşeğil:Nasıl yani
  
  Nööürüpbatın:nasılsın neler yapıyorsun